Monica Leiva (Badalona, 1978) Urretxuko Udaleko Aniztasun eta Bizikidetza Mahaiko dinamizatzailea izan da azken urteotan. Postua utzi du eta Maite Aguadori pasa dio lekukoa.
Noiz heldu zinen Urretxura?
2008an. 14 urte pasa dira dagoeneko. Ekialde Hurbiletik etorri nintzen. Korrespontsala izan nintzen bertan.
Kataluniako hiri handi batekoa zara eta Ekialde Hurbiletik etorri zinen. Aldaketa handia izan zen. Ondo moldatu al zinen?
Lehenengo hilabeteetan dena berria da. Deskubritzen, ezagutzen… pasatzen duzu denbora. Nik Bilbon ikasi nuen, baina Bilboren eta Gipuzkoako herri baten artean aldea dago. Hemengo kultura eta hizkuntza ezagutzen saiatu nintzen, baina kosta egin zitzaidan gizarte sarea ehuntzea. Lana lortzea ere zaila izan zen: krisi garaian heldu nintzen, berehala haurra eduki nuen, bertako hizkuntza ez nuen ezagutzen… Horrek guztiak isolatu egin ninduen. Kanpotik gatozen guztioi gertatzen zaigu.
Esperientzia hori Mahaian lan egiteko orduan baliagarria izango zitzaizun.
Esperientzia horrek beste batzuei laguntzeko balio izan dit. Ondo dakit beste toki batetik eta beste kultura batetik datorrenak zer behar duen. Dena den, Aniztasun eta Bizikidetza Mahaian oso kolektibo ezberdinekin lan egiten dugu. Mahaiaren helburua komunitatea eraikitzea da: ghettoak haustea, elkar ezagutzea, beldurra galtzea, besteek zer behar duten jakitea… Eta hortik abiatuta, helburua lortzeko proiektuak prestatzea. Ez dadila inor atzean gelditu. Zenbat eta hobe egon denok, orduan eta hobe egongo da herria.
Nolatan hasi zinen Mahaian lanean?
Udalaren Aniztasun eta Bizikidetza Plana 2011n jarri zen abian, EHUren ikerketa batekin. 2012an egitasmoetako batzuk martxan jarri ziren. Dinamizatzaileak utzi zuenean, nirekin jarri ziren harremanetan. Siriar Karabana Kulturala dinamizatzen aritu nintzelako ezagutzen ninduten. Gizarte sarerik ez baduzu, oso zaila da ateak irekitzea. Harrera eskola dinamizatzen hasi nintzen eta pixkanaka proiektua hazi egin zen.
Ze balorazio egin duzu?
Aukera bikaina izan da niretzat. Jende asko ezagutu dut eta emaitza bikaina eman duten gauzak egin ditugu. Aniztasun eta Bizikidetza plana une bakoitzean dauden beharretara egokitzen da, diskriminazioari aurre egiteko eta gizartea kohesionatzeko. Nahiko ondo egin dugula uste dut. Koronabirusari aurre egiten ere jakin dugu. Koronabirusak diskriminazio egoera berriak atera ditu argitara eta horri aurre egin diogu: adinekoek bereziki sufritu dute, gazteak estigmatizatu egin dira, etorkinek asko sufritu dute, autismoa dutenek zailtasunak izan dituzte, Aspaceko erabiltzaileak etxean gelditu behar izan ziren… Konfinamenduan irrati saio bat egin genuen elkarren berri izateko.
Urretxu anitza dela argi dago, baina ba al dakigu elkarrekin bizitzen?
Prozesu bat da eta asko ikasi dugula uste dut. Harrera geroz eta hobea da. Geroz eta argiago dugu mundua txikia dela eta munduaren beste puntan gertatzen denak ere gugan eragina duela. Hori dela eta, aniztasunera eta mestizajera goaz eta horri kontra egiteak sufrimendua dakar. Aniztasuna aukera bezala ikusi behar dugu, diskriminazioei aurre egin eta gizarte kohesionatua eraiki.
Gustura al zaude Urretxun?
Sustraiak bota ditudala uste dut eta euskalduna sentitzen naiz. Hasiera gogorra izan zen, baina erabat integratua sentitzen naiz. Dena den, identitatea malgua da, bizitzan zehar eraikitzen goazen zerbait da. Arabiarra ere sentitzen naiz: han bizi izan nintzen eta mundu horrekin ere identifikatzen naiz. Identitateak geroz eta konplexuagoak dira, geroz eta mugimendu handiagoa baitago. Behin baino gehiagotan emigratu dugunok, identitateak batzen ditugu. Horrek tentsioa sortzen digu, sustraitzea zailtzen digu. Jaioterrira itzultzeko aukera hor dago beti eta horrek toki batean gelditzearen aldeko apustua egitea zailtzen du.
Euskarak asko lagundu al dizu Urretxun sustraiak botatzeko orduan?
Noski. Ni kataluniarra naiz eta oso argi nuen euskara ikasi behar nuela. Euskararekin adostasunak eta desadostasunak izan ditut. Kazetaria naiz eta hizkuntza nire lan tresna da. Hala, hona etorri nintzenean analfabetoa bihurtu nintzen. Ezin nuen nire lanbidean lan egin. Euskara ikastea garestia da eta azkar ikasi nahi baduzu ezin duzu lan batekin bateratu. Gainera, exijentzia oso altua da. Irakasle bezala aritzeko C1a behar duzu. Diglosia egoera batean bizi gara eta bederatzi urte behar izan ditut. Nekagarria izan da. Dena den, argi utzi nahi dut euskara opari bat izan dela. Euskal kulturako ateak ireki dizkit eta hori altxorra da. Euskara geroz eta gehiago erabiltzen dut egunerokoan. Etxean katalanez ere hitz egiten dugu. Katalanarekin lotura emozionala dut eta niretzat garrantzitsua da munduari begiratzeko eta mundua eraikitzeko modu hori ez galtzea.
Liburu lanketa taldeak dinamizatzen dituzu.
Hamar liburu lanketa talde dinamizatzen ditut: Zizurkil, Tolosa, Ormaiztegi, Urretxu, Zumarraga, Legazpi, Oñati, Eskoriatza, Aretxabaleta eta Basaurin. Lan gehiegi nuen eta lan guztiek zikloak dituzte. Horrek Aniztasun eta Bizikidetza Mahaiaren dinamizazioa uztera eraman nau. Mahaiaren dinamizazioak energia handia eskatzen du. Sormenezko lana da, parte hartzailea… Nire ekarpena egin dut eta orain beste batek bere ekarpena egingo du.
Kazetari bezala lan egiten jarraitzen al duzu?
Kultur dinamizatzaile gisa lan egiten jarraituko dut eta mundu horretan ditudan aukerak aztertuko ditut. Kazetaritzara itzultzeko aukera ere aztertuko dut.
Nolakoa da liburu lanketa taldeetako lana?
Formazio handia eskatzen duen lanbidea da. Asko irakurri behar da. Horretaz gain, taldeak dinamizatzen jakin behar da. Gizakia materia zoragarriena da, baina baita sentikorrena ere. Talde guztiak elkarren ezberdinak dira eta egokitzen jakin behar da. Lan horretan asko ikasten da.
Zein da liburu lanketa taldeen egoera?
Nire ustez kulturaren inguruan sozializatzeko geroz eta behar handiagoa dugu. Pandemiak kulturari min handia egin dio. Batez ere antzerki eta zine aretoei. Liburu lanketa taldeetan ez dugu alde handirik nabaritu. Taldeak oso ondo ari dira funtzionatzen. Nire ustez, liburu lanketa taldeek geroz eta indar handiagoa dute. Dagoeneko talde espezializatuak sortu dira: filosofian, poesian, haur eta gazte literaturan… Talde horiek elkar ikusteko eta hitz egiteko balio dute eta ezin ditugu galdu. Elkartrukatzea, ez isolatzea… oso garrantzitsua da. COVID ziurtagiriak pertsona batzuk estigmatizatu egin ditu eta sozializatzeko, gozatzeko eta ikasteko aukerak murriztu dizkie. Hori oso kezkagarria da.
Zerbait gehiago aipatu nahi al duzu?
Eskerrak eman nahi dizkiet gizarte kohesionatu baten alde nirekin lan egin duten guztiei: udala, elkarteak, herritarrak… Esperientzia eraldatzailea izan da. Hazten lagundu nau. Oso babestua sentitu naiz eta oso ondo pasa dugu. Herria hankaz gora jarri dugu. Orain Maite Aguadok hartuko du lekukoa. Bere erara lan egingo du eta bere atzetik beste bat etorriko da. Garrantzitsuena herritarren parte hartzea da.
