Fina Salegi: Euskadiko Filmategiak zaharberritu behar dituen hiru filmetan lan egin zuen urretxuarra
Eusko Jaurlaritzak, Euskadiko Filmategiaren eta EITBren bitartez, 1980ko hamarkadako lau film ertainen zaharberritzea finantzatu du. Fina Salegi urretxuarrak horietako hirutan lan egin zuen: ‘Hamaseigarrenean, aidanez’, ‘Zergatik panpox’ eta ‘Ehun metro’ pelikuletan, hain zuzen ere.
'Hamaseigarrenean, aidanez' pelikulako lankideekin (erdian, zinta txuria buruan duela), Urretxuko Isabel tabernan. Fina Salegi Elgoibarko San Migel auzoko baserri batean jaio zen, 1958an. «14 urte bete arte artzaina izan nintzen. Baserrian bizi ginen eta hortik Urretxura joan ginen, gurasoek Isabel taberna hartu zutenean. Zazpi anai-arreba gara. Urretxura etorri ginenerako, nagusiena ezkonduta zegoen eta sei joan ginen Urretxura. Tabernaren gainean bizi ginen».
Kosta egin zitzaion Urretxuko bizimodura egokitzea. «Oso gogorra izan zen niretzat. Izan ere, oso zoriontsua nintzen nire ardi eta ahuntzekin. Urretxun jende artean ibiltzera ohitu behar izan nintzen. Irribarretsua eta sinpatikoa izan behar nintzela esaten zidaten eta kosta egiten zitzaidan. Azkenean, ohitu egin nintzen».
Isabel taberna mitikoa izan zen. «Tabernan lan asko genuen eta gaueko eskolara joaten nintzen, Legazpira. Taberna 05:00etan irekitzen genuen eta asteburuetan 03:00etan ixten genuen. Lan asko egin zen taberna hartan. Golden dantzalekua ondoan zegoen eta asteburuetan lan asko genuen. Baita astegunetan ere: geltokia ondoan genuen; fabriketan langile askok lan egiten zuten; goiz irekitzen genuen; pintxoak, bazkariak eta afariak ematen genituen… Sukaldean amak lan egiten zuen [Maria Amutxastegi]. Sukaldean gaixotu zen. Urte asko eman zituen gaixo eta 60 urterekin hil zen. Aitak [Joxe Nikolas Salegi] goizetan lan egiten zuen tabernan. Arratsaldetan idiak entrenatzera joaten zen, idi probetarako. Gurasoei nik eta anaiaren batek laguntzen genien tabernan. Zer ez dugu han ikusi! Guardia Zibilak eta militarrak ere etortzen ziren, astebukaeretan beti borrokaren bat egoten zen…».
Urretxutik Donostiara
Salegik ez zuen bizimodu hura betirako nahi eta Donostiara joan zen, 1979an. «Gurasoek lanerako behar ninduten, baina ez zidaten eragozpenik jarri. Beste esperientzia batzuk bizi nahi nituen, ikasi… Donostia liberazioa izan zen niretzat. Tabernan denek ezagutzen ninduten eta ezin nuen nire burua aurkitu. Donostian oso zoriontsua izan nintzen: esperientzia berriak, askatasuna… Gainera, zine munduko jendea ezagutu nuen eta zine munduko jendea oso berezia da».
Taberna batean lortu zuen zine munduko lehen lana. «Parrandan geundela, Segoviako ihesa pelikulan jendea behar zutela esan zidaten. Merezidun gisa hasi nintzen. Lan egitera ohituta nengoen, ez nintzen nekatzen eta zinean jarraitzeko aukera eskaini zidaten. Produkzioan lan egin dut beti. Lan gogorra da, ikusten ez dena: antolatzea, koordinatzea… Produkzioan gainontzeko sailetan baino ordu gehiago sartzen dira. Gainera, akats bat egiten denean, produkziokoei leporatzen digute errua beti. Egun errazagoa izango da, baina dena digitalizatuta dago eta egungo lan egiteko modutik oso urruti sentitzen naiz. Ni hasi nintzenean ez zegoen mugikorrik, ez zegoen ordenagailurik…», oroitu du.
Zuzendariak eta aktoreak
2020an egin zuen bere azken lana: Erase una vez en Euskadi pelikulan. «Dagoeneko ez nintzen gustura sentitzen eta uztea erabaki nuen». Ordura arte, hamaika proiektutan lan egin zuen: zineman, telebistan, publizitatean, zine jaialdietan… Zuzendari eta aktore ezagun askorekin lan egin zuen. «Andu Lertxundirekin Hamaseigarrenean, aidanez eta Kareletik pelikuletan lan egin nuen. Oso gustura. Zuzendariak eragin handia du lan giroan eta Andu oso maitagarria da». Hamaseigarrenean, aidanez pelikulako sekuentzia batzuk Isabel tabernan filmatu ziren, gainera.
Aktoreekin ere oso harreman estua izan zuen. «Mikel Garmendia zenarekin pelikula asko egin nituen. Ramon Agirre, Ramon Barea, Kontxu Odriozola, Elena Irureta… Espainian egindako pelikuletako aktoreak ere gogoratzen ditut: Antonio Banderas oso jatorra zen, Rosario Flores asko maite dut, Emma Suarez…».
Egungo egoera
Euskal zinemaren hazkundean bere aletxoa jarri zuen. «Azken urteetan mugimendu polita dago. Jende gaztea gauza politak egiten ari da, euskaraz gauza asko egiten dira eta horrek asko pozten nau».
Patxi Biskert aktorearekin, ‘Kareletik’ pelikularen filmaketan.
‘Zergatik panpox’ pelikulako lankideekin.
Patxi Biskert, Andu Lertxundi eta Mikel Garmendia, ‘Kareletik’ pelikularen filmaketan.
‘Kareletik’ pelikularen filmaketan.
Pedro Larrañaga, Tere Salegi, Joxe Salegi eta Fina Salegi, Isabel tabernan.
Nerea Ibarzabal alabarekin.
‘Ehun metro’ pelikulako lankideekin.
Fina Salegi, egun.
