Karlistaren Torka Europako lurrazpiko areto handiena da. Areto hori zapaldu zuen lehen espeleologoa Jon Arana zumarragarra izan zen. 1957an jaitsi zen bertara. 50. urteurrenean berriro jaitsi zen, 82 urterekin.
Jon Arana, ezkerretik bigarrena, kobazulo batean. Larunbatean Karrantzako (Bizkaia) Pozalagua kobazulora bisita egin zuten Mineralogia eta Paleontologia Astearen barne. Pozalaguan estalaktita eszentrikoen pilaketarik handiena dago. Estalaktita eszentrikoak edozein norabidetan hazten dira, grabitate legeei aurre eginez. Pozalagua ez da paraje hartako toki txundigarri bakarra. Europako lurrazpiko areto handiena ere han dago: Karlistaren Torka. Jon Arana espeleologo zumarragarra izan zen gela hori zapaldu zuen lehena.
Arana Eliz-Kalen jaio zen. Ama Ezkioko Berroeta baserrikoa zuen eta aita donostiarra. Umetan zaletu zen eskaladara eta espeleologiara: trenbideko tunelaren ondoko harrizko malda gogorra igotzea eta Eitzagatik zetorren errekako tunelean sartzea gustatzen zitzaion.
Bere lehen lana Urretxuko Berriotxoa altzari fabrikan izan zen. Lantegi hartakoa zen, hain zuzen ere, bidegorriko tximinia. Arana tximinia horren gailurrera igotzen zen gaztetan. Zumarragako elizako kanpandorrera ere igo zen, ikurrina jartzera. Orbegozon ere lan egin zuen. Hasieran bulegoan eta ondoren Zumaiako portura iristen zen materialaren arduradun. Portua itxi zenean, 1970ean, kalera bidali zuten. Hala, kirol-denda ireki zuen Zumaian.
Bere lehen mendi handia Hiru Erregeen Mahaia izan zen. Ondoren, Aneto, Europako Mendiak… ezagutu zituen. 1957an Mont Blancera igo zen. Motorrean joan zen Chamonix-eraino (Frantzia).
Espeleologiari dagokionez, 1956rako bere abizena zeraman taldea sortua zuen. 1957an Karlistaren Torkara jaitsi zen. Jaitsiera izugarria izan zen. Izan ere, 287 metro jaitsi zituen. Sabaiak 97 metro ditu bere puntu altuenean. Kondairak liberalengandik ihesi zihoan karlista bat bertara erori zela dio, baina Aranak ez zuen gorpuaren aztarnarik aurkitu. Bai, ordea, madrildar batzuei eroritako karburo potoa.
Arana 2009an hil zen, baina lehenago bere azken ametsa bete ahal izan zuen: 2008ko ekainaren 28an Karlistaren Torkara jaitsi zen berriro, bere lehenengo jaitsieraren 50. urteurrenean. Bertan, Antioko Amaren irudia utzi zuen eta harmonikarekin pieza bat jo zuen.
Jon Arana, 2007an.
Jon Arana (bastoiekin) eta berarekin Mont Blanc mendira joan ziren Markel Esnal (ezkerrekoa) eta Santi Gutierrez urretxuarra (kapeladuna).
