Urretxu-Zumarraga Bizi! taldeak Arcelorrek Kaminpen egindako altzairu errautsen "isurketa ilegalak" eta Eusko Jaurlaritzaren eta Zumarragako Udalaren utzikeria salatu ditu
Urretxu-Zumarraga Bizi! taldeak Arcelorrek Kaminpen egindako altzairu errautsen “isurketa ilegalak” eta Eusko Jaurlaritzaren eta Zumarragako Udalaren utzikeria salatu ditu. Horra hor komunikabideetara bidali duten gutuna.
“Zaldibarko zabortegira milaka tona altzairu errauts bota zituzten 2020ko otsailaren 6an instalazioa amildu zen arte. Hondamendi horretan Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze langileak hil ziren, azkenaren gorpuak zabor artean lurperaturik darrai. Zabortegiaren egoera larriaz behin baino gehiagotan ohartarazi bazuten ere, arduradunek ez zuten ezer egin. Arcelor Mittal zen bertan errautsak pilatzen zituen enpresa nagusietako bat.
Berria egunkariak argitaratuaren arabera, Zaldibar itxi eta handik gutxira ekin zioten Olaberriko plantako errautsak 2016tik itxita zegoen Kaminpeko zabortegian botatzeari. Arcelor Mittalek ez du baimenik altzairu errautsak bertan pilatzeko, eta 2008tik baimena lortzen saiatu den arren, behin eta berriz ukatu diote sortzen diren “hauts lainoek ingurumenarentzat eta herritarrentzat suposatzen duten arrisku handia” medio (udalaren hitzak). Iazko uztailean lurrak Hormor enpresari saldu bazizkion ere, jardueraren titular bakarra izaten jarraitzen du Arcelor Mitallek.
Hortaz, salatzen dugu jarduera erabat ilegala izan dela eta, gainera, bai jaurlaritzak (lau aldiz deitu zion atentzioa enpresari baina neurririk hartu gabe) eta baita Zumarragako Udalak ere bazekitela eta ez dutela ezer egin. Larritzekoa da arduradunek jarduera ilegal honen berri izan arren, ez dela geldiarazi aurtengo martxoan publiko egin zen arte.
Horrez gain, UZ Bizi!-tik ondorengo lau puntuetara zabaldu nahi dugu gure salaketa, legearen baitan egindakoaz gain, herritarrei zuzenean eragiten dietelako:
1. Segurtasun faktorea
Zabortegi hauetan legeak ezartzen duen gutxieneko segurtasun faktorea 1,5ekoa da. Zaldibarkoa jausi zenean, 1ekoa zuen. Hain zuzen, Lurgintza ingeniaritza aholkularitzaren arabera Zaldibarkoak jausi zenean zeukan berdina da 2021eko uztailean Arcelorren zabortegiak zuena. Nabarmendu dute ere arrakala eta pitzadurak topatu dituztela lurrean eta kontentzio horman, baita azpitik igarotzen den A-636 autobiako Bergara-Beasain tunelaren egonkortasuna arriskuan jartzen duela.
2. Aire eta uren kutsadura
Legeak ezartzen dituen oinarrizko ikuskapenik gabe egindako isurketak izan dira eta ez dituzte legeak ezartzen dituen gutxieneko legalak bete, inpaktu azterketak barne. Horregatik, ez dago modurik jakiteko azpitik igarotzen den Urola errekara filtraziorik izan den.
Badakiguna da, errauts gorien tenperatura medio, hauts lainoak sortzeko arriskua dagoela. Eta zabortegia martxan egon den azken bi urteetan partikula toxiko eta kantzerigenoen mugak (M10, PM2,5…) gainditu direla Zumarragako airearen neurketetan. Zabortegia geldirik egon zen azken hiru urteetan (2017-2020) gertatu ez zena.
3. Natur-guneen industrializazioa
Jatorrian baso-lur gisara kalifikatuta zegoen egun zabortegi bihurtu dutena. Hirigintzan ohikoa bada ere, onartezina da herritarren interesen eta osasunaren kaltetan enpresa baten behar puntualei alfonbra gorria jartzea administraziotik.
Larrialdi klimatikoa bizi dugu. Lurraren berotzea eragiten duten CO2 isurketak xurgatzeko natur guneak behar ditugu, ekosistemen oreka ezin da mantendu biodibertsitaterik gabe, eta erregai fosilen agortzearekin batera, ezinezkoa bihurtzen ari da bizitzeko behar ditugun elikagaiak herrialde urrunetatik ekartzea. Bizitzaren erreprodukziorako ezinbestekoa zaigu ditugun natur-guneen kontserbazioa.
Ez dugu zabortegirik nahi, ez enpresa espekulatzaileen etekinerako eolikorik mendietan, ezta plaka fotovoltaikoen zentralik larre soroetan. Energia berriztagarriek jasangarriak ere izan behar dute eta horretarako ezinbestekoa da bizitzeko behar ditugun natur-guneak zaintzea.
4. Hondakinen kudeaketa
Agintari eta hedabideek hondakinak birziklatzeko eta murrizteko ardura herritarren gain jartzen duten bitartean, beste aldera begiratzen dute enpresek egiten duten hondakinen kudeaketa arduragabearen aurrean. Hego Euskal Herrian sortzen diren hondakin guztien ia %80 industrialak dira eta urtez urte gora doa.
Metalurgiako altzairu errautsen kasuan, badaude sortzen diren osasunarentzako hondakin toxiko eta arriskutsuak neurri handi batean murrizteko metodoak (CSIC), hala ere, Arcelor Mittalek nahiago du ingurumena, osasuna eta langileen segurtasuna arriskuan jarri bere irabaziak murriztea baino.
Norabide berean salatzen dugu Jaurlaritza eta Zumarragako udalaren babesarekin Plastic Energyk Arcelorren lurretan egin nahi duen plastiko erraustegia. Birziklatu beharrean, nahiago dute funtzionatzen ez duela frogatuta dagoen eta lanpostu gutxiago eta kutsadura gehiago eragingo duen makroproiektua sustatzea. Noren mesedetan?
Honen aurrean, UZ Bizi!k ondorengoa eskatzen du:
1. Ingurumenari egindako kaltearen azterketa zorrotza.
2. Ardura legal guztien ikerketa. Bai enpresarena, baina baita administrazioena ere. Inpunitaterik ez. 3.Arcelorri 200.000 euroko isuna eta urtebeteko desgaitzea ezartzea.
4. Enpresen zaborren kudeaketa ereduaren eraldaketa balio ekologiko eta jasangarrien baitan.
5. Dagoeneko pilatuta dauden errautsen tratamendua eta zabortegiaren behar bezalako zigilatzea”.
