Zaldibian, azkenean
Juliana:
Azkenean, idazten dizut; berri on bat emateko idatzi ere. Badirudi gure familiari botatako begikoa indarra galtzen ari dela. Jainkoari eskerrak bizitzak gozotik ere badauka: ailegatu da, etxean dago gure Juan Antonio.
Barkatu zer moduz zauden ez galdetzea: ondo al zabiltza, Juliana? Ez dugu zure berririk herritik hiriburura joan zinenetik. Alde egin zenuen eta ez zara bueltatu. Luzerako izango zela igarri nion, zure asmoa kontatu zenidan egunean. Horregatik, berriz zu ikusteko esperantzarik gabe, Erramu Igande hartan bertan, hamabietako mezatatik irtendakoan, zure amari galdetu nion. Emakume dotorea Etxekonekoa, markesa bat ematen zuen. Aspaldian ez dut itzalik egingo zionik herrian ikusi. Zu zinen hori egin zezakeen bakarra eta maiteminez Zaldibitik alde… Berezkoa duzue grazia Agirretar emakumeek. Nola ez ulertu gure anaia txora-txora eginda egotea!
Zure amak, Ugaldetarrenera joan zinela neskame esan zidan penatuta. Zortziko familia hartan ez zitzaizula lanik faltako. Horregatik, egunero Jaungoikoari eskatzen ziola bere alabarentzat besteren familiak zerbitzetik libratuko zuen gizona. Besotik helduta hitz egiten zidan emakumeak. Esango nuke, tarteka, zurekin zihoala pentsatzen zuela: “Neska gaztea zara Juliana, eta polita; izango dira gehiago!”. Etxekoneraino lagundu nion, galdezka neure buruari ea Ugaldetarrek seme edo anaia gazterik izango ote zuten. Kontxatik Filipinetara begiratzen jarraituko ote zenuen pentsatzen. Zeinen iloba politak emango zenizkidaten gure Juan Antoniok eta zuk gauzak okertu ez balira! “Ugaldetarrenean ez zara gaizki egongo, baina ondo pentsatu al duzu, Juliana?” Ez du esaten, baina gure Juan Antonio damutu da. Ondo damutu ere, itsasoa zuon tartean jarri izanaz. “Rafaela, esaidazu egia, joango al zinateke zu neskame?” ez nionez erantzuten berriro galdetu zidan zure amak, orain zuzenean niri.
Hortik aurrerako gure elkarrizketa ez da zuri kontatzekoa. Ugaldetarren helbidea emanaz bukatu zen. Eta orduan hitz eman nion neure buruari egun hau iritsi arte ez nizula idatziko. Dudatan egon naiz orain ere, hainbeste urte eta gero, zertarako bazterrak nahasten hasi! Bizi balitz zure ama zenari galdetuko nioke ea ezkondu zinen, familia duzun eta ea Ugaldetarrenean jasotzen dituzun gutunak. Baina hura ere joan zen eta igandean mezatan gertatutakoa beste norbaitek kontatuko dizun ez dakidanez, neuk esan nahi nizun.
Juan Antonio agertu zen meza nagusitan. Sufrimenduak zahartu du gure anaia. Gorriak ikusi dituela esan beharrik ez dago. Ez genuen inortxok ere ezagutu, aitak ere seme izena ukatu! Eskuin eskua erakutsi behar izan zion bera zela eta ez beste inor frogatzeko. Ezkon-eraztuna jartzen den atzamarrik gabe alde egin zuen, eta berdin bueltatu da. Parrokian geundenok ez daukagu ahazteko momentua: Don Cesareoren sermoian ere ez halako isiltasunik! Aita gajoak izoztuta geratu zela esaten du behin eta berriz, kutxilo bat sartu izan baliote, odolik ez zukeela ixuriko. Juan Antoniori, berriz, ez zaio oraindik hitza bueltatu, eta hura ezagututa, bere sekretuekin joango da lurpera, zurekin hitz egin ezean. Juliana, nik notizia on bat eman nahi nizun, besterik ez. Gaizki baderitzozu, barkatuko didazu atrebentzia.
Zuk nahi duzun arte,
Rafaela Aramendi
Amaia Artolazabal
