Baina bere lanari uko egitera behartu zuenak, 7 seme-alaba zituengizona lanbiderik gabe uzteaz damututa edo, handik gutxira barkameneske joan zitzaion eta hiru herri eman zizkion aukeran, bertan lanegin zezan. Oñatitik gertu zegoela eta, Zumarragara etortzeaerabaki zuten.
Gurasoek hezkuntzari garai hartan oso arrunta ez zen garrantziaematen zioten eta ahaleginak egin zituzten seme-alaba guztiek goimailako ikasketak egin zitzaten. Honela, Victoria eta Josefakmagisteritza ikasketak burutu zituzten eta Zumarragan batxilergoarteko ikasketak eskainiko zituen eskola zabaltzea erabaki zuten.Horretarako Kalebarrenen lokala alokatu eta mota honetako leheneskola zabaldu zuten. Bi herriotan lehenengoa eta bakarra izan zenurte askotan eta institutuaren lana bete zuten hau eraiki bitartekourteetan.
Eskola honetan egindako lanari buruz hitz egiteko, Maria Teresaeta Mari Cruz Medranorekin egon gara, Victoria etaJosefari eskolako lanetan sarritan lagundu behar izan zietenahizpak.
Non ikasi zuten zuen ahizpek?
Gure gurasoek sekulako ahaleginak egin zituzten ikasi genezan etaOñatin batxilergoa egin ondoren, bi ahizpak Bilbora joan zirenmagisteritza ikastera. Berez, Josefak farmazia ikasi nahi zuen etaVictoriak zientziak, baina anai-arreba gehienok unibertsitateanikasteko adinean geundenean aita lanpostuari uko egitera behartuzutenez, ikasketa xumeagoak egin behar izan zituzten eta berehalalanean hasi. Garai hartan ez zeuden beka eta antzeko diru-laguntzariketa herrian oso jende gutxik zuen karrera bat ikasteko aukera, guregurasoei, beraiek egin zuten esfortzua eskertu beharrean gara.
Nolatan erabaki zuten herrian eskola bat zabaltzea?
Garai hartan batxilergoa egiteko Donostiara joan beharra zegoen,hemen ez baitzegoen emango zuen ikastetxerik, hori dela eta, osojende gutxik egiten zuen batxilergoa. 40 hamarkada hasieran gureahizpek ikasketa hauek herrian eskaintzea erabaki zuten etahorretarako Kortaberri taberna gainean lokal bat alokatu eta 60ikasle inguru hartzen zituen Arantzazuko Ama eskola zabaldu zuten.Herrian ikasturtea burutu ondoren, ikasleak Donostiara joan beharizaten zuten azterketak egitera. Orain baliabide askoz ere gehiagodaude, baina garai hartan gure ahizpek punta-puntako irakaskuntzaeskaintzen zuten. Bien artean irakasgai guztiak ematen zituzten etahemendik beste eskola batzuetara irteten ziren ikasleak matematika,latin, fisika eta kimikan oso ondo prestaturik irteten ziren.Karreraren bat ikasten hasten zirenean, gure ahizpei bertan ikastenari ziren hainbat gauza jada hemen ikusiak zituztela esaten zietelagogoratzen dugu. Hau gure ahizpek oso prestaketa sakona zutelako zen,gurasoek askotan zenbait irakasle etxera ere ekartzen baitzizkieten.
Bi ahizpen artean 60 ikasleri irakasgai guztiak emateaez zen lan makala izango…
Bi ikasgela zituzten eta oso ondo antolaturik zeuden. Klasebakoitzean bi edo hiru ikasturteko ikasleak elkarrekin egoten zireneta beraz, gazteenek zaharrenei erakusten zietena ere poliki-polikibarneratzen zuten. Bestalde, neska-mutilek elkarrekin ikasten zutelaesan beharra dago, hau garai hartan ez baitzen batere arrunta. Horidela eta, inspektorea etortzen zenean arazoak izaten zituzten.Azkenean neska-mutilei batera irakastea debekatu zieten eta bitxandatan eman behar izaten zituzten klaseak. Eskola zabalik egon zenurte haietan sekulako lana egin zuten, askotan goizeko 3ak arte eregeratzen ziren lanean, eta azterketak zeudenean familiako guztieklaguntzen genien.
Zein adin bitarteko ikasleei ematen zieten klase?
Txikienak gure ahizpenean hasten ziren ikasten eta oinarrizkobatxilergoa amaitu ondoren irteten ziren bertatik. Batxilergoko 4.maila eta rebalida arte ematen zuten. Udan ere klaseak ematenzituztenez, ekainean suspenditzen zutenentzat, urte askotan sekulakolana egin dutela esan daiteke. Bestalde, Legazpiko jendea ereetortzen zen eta Arrasate eta Eibarreko ikasleak ere egon zirelagogoratzen dugu. Izan ere, Victoria eta Josefaren eskolak ospea hartuzuen eta Donostian azterketak antolatzen zituztenek ere behin bainogehiagotan zoriondu zituzten.
Klaseak gazteleraz ematera behartuta egon arren,euskaraz soilik zekiten ikasleak ere joango ziren…
Euskaraz ez zegoen irakasterik, baina euskaraz soilik zekiteneieuskaraz esplikatzen zitzaizkien gauzak gazteleraz ikasi bitartean.Guk jasandako arazoak ikusita, euskaldunei euskaraz hartu izanaz osoharro gaude. Oso ondo iruditzen zaigu edozein kargu publikorieuskaraz jakitea eskatzea eta gure aita zenak ere, duela 70 urtejada, Oñatira lanera joan zenean, euskaraz lan egiteko gaituazegoela erakusten zuen titulua atera behar izan zuen.
Noiz eta zergatik itxi zuten eskola?
Esan bezala, ahizpek eskola zabaldu aurretik, bi herriotan ez zegoenbatxilergoa ikasterik eta urte askotan beraiek eskaini zuten zerbitzuhau. Baina institutua zabaldu zenean, urte luzeetako lanaren ondoren,errelebua heldu zitzaien eta eskola itxi zuten. Institutuarensorrerarekin azterketak herrian bertan egin zitezkeen, alde ederra!81ean itxi zuten Victoria eta Josefak eskola eta beraien ikasleizandakoek omenaldi bat eskaini zieten. Egun hartan jatetxe bereanIparragirreren mausoleoa inauguratzera etorri zirenak zeuden etaorduan Eusko Jaurlaritzan zeudenak, Carlos Garaikoetxea buru, gureahizpak zoriontzera etorri ziren guregana.
Zuek zertan aritu zineten lanean?
Ni bulego lanetan aritu nintzen lanean, baina eskolan lagundu beharrazegoenean ere bertan izaten nintzen (Mari Cruz). Ni ereirakaslea izan nintzen, baina Orbegozo lantegiak bere langileenseme-alabentzat zuen eskolan (Maria Teresa). Garai hartan osoirakasle gutxi zeuden eta haur pilo bat jaiotzen zenez, klasebakoitzean 40 bat ikasle izaten genituen. Gure ahizpa Conchita ereirakaslea izan zen Urretxun eta ikasle piloa zituen bere ardurapean.Honek sekulako ahalegina egiten zuen eta hezkuntza arduradunek estimahandian zuten. Behin baino gehiagotan ospitaleren batera joan etamediku edo erizainen batek Conchitarekin ikasi zuela gogoratu digu.Conchitak izugarri balio du eta askotan familia arazoen konponbidebila ere berarengana jotzen zuten.
Zertan uste duzue aldatu dela irakaskuntza?
Orain askoz ere baliabide gehiago dituzte eskoletan, gure garaiansekulako esfortzua egin behar izaten genuen oso baliabide gutxirekin.Bestalde, egun oinarrizko gauza batzuk okerrera egin dutela ustedugu: gramatika alorrean, badirudi jende asko ez dela eskolatik pasa.Hori bai, irakaskuntza metodoak izugarri aurreratu dira eta ordugutxiagotan eduki bera eman daiteke. Gure garaian eskolan errespetuhandiagoa zegoela uste dugu, etxetik jada oso ondo irakatsiak joatenbaitziren.
Bukatzeko, zuen heziketaren barne, egun hain ohikoaden atzerrira joateko aukera ere izan zenuten…
Ni Ingalaterran izan nintzen denbora luzez ikasten hango zenbaitunibertsitatetan etxera irakastera etortzen zitzaigun irakasleingeles baten bitartez (Maria Teresa). Kuriosoena emakumehonen gomendioz Ingalaterran frantsesa ere ikasi nuela da eta hauorain hemendik ateratzen diren gazteei ere gomendatuko nieke.Zergatik? Ingelesez inguraturik nengoela joaten nintzen klaseetaraeta honela, bide batez, beraiekin atzerriko bi hizkuntza ikastekoaukera izan nuen: frantsesa eta ingelesa, esplikazio guztiakingelesez ematen baitziren, noski. Bertan ingeleseko klaseetara joanizan banintz, herrialde ezberdin askotako ikaslez inguraturik egongonintzateke eta ingelesa soilik ikasiko nuke. Bestalde, Ingalaterrannengoeneko oso istorio berezia dut kontatzeko. Oñatiko apaizAgustino batek Shakespeareren lanak euskarara itzuli zituen etaBritaniar Museora eramatea eskatu zidan, bertan munduko liburuteginagusietako bat baitago. Lehen aipatu dudan irakasle ingelesakliburuak bertan uzteko baimen guztiak lortzeko lan egin ondoren, niriutzi zidan liburuak apalean uzteko baimena, niretzat ohore handiazela baitzekien. Hau 1975eko uztailean izan zen eta handik hilabetegutxira liburua onartzen zutela erantzun zidaten, horretarakoeuskarara eginiko itzulpena behar bezain txukuna zela ziurtatzeazarduratu ziren.
