"...Eskola fundamentuik batez,
eta iskeria re ba sukalden aittuta ikixi det..."

Atal honetan Urretxuko eta Zumarragako hizkeran bokalek eta kontsonanteek dituzten bilakaera fonetikoak dira aztergai. Honela bada, eta beti ere ahozko hizkeran oinarriturik, esandakoa nola esaten den aztertuko da ondoren, hau da, bokalak eta kontsonanteak nola esaten ditugun aztertuko dugu.

         r eta rr kontsonanteak dira dardarkariak.

•  Aldaerak:

  — VrV > Ø: Kontsonante hau, gune honetan erraztasun handiz galtzen da, eta zenbait aldaera sortzen ditu. Hona hemen hainbat adibide:

  gero —> geo
  baratzuri zopa —> baatzuizopia
  orain —> oaiñ

  Deklinabide kasuetako r normalean galdu egiten da .

  eskolara —> eskola
  amaren —> aman
  dirurik —> diruik
  zenari —> zanai
  belarretara —> belarreta

  Beste gune batzuetan ere desagertzen da. Esate baterako ZER galdetzailea eta bere eratorrietan galdu egiten da, hizketa moduaren arabera:

  nik ez dakit ba zer —> nikeztakipa ze
  zer ilarak —> ze illarak
  zer edo zer —> zeoze
  zerk —> zek

  Hala ere, hizketa modu azkarrak badu hemen ere bere eragina, beste adibide hauek erakusten duten bezala:

  "... etxen guk ez gendun ezer itten iya..."
  "...ze muzko artok o zer dauzkatzue..."

  — r > d: Adibide bakar batzuk izan arren, kasu honetan r >d bihurtu da:

begira —> beida
haiei ere ez zitzaien ondo joango —> aedire etzioten ondo jungo
airean eramaten zituzten —> aiden eamatentzittuen
urik ez zen egoten —> udik etzan eoten