Lexiko edo hiztegiari dagokion atala osatzerakoan, hainbat puntu hartu ditugu kontuan. Hitz multzo honetan ez dira lanbide edo jarduera zehatz bati loturiko hitzak sartu; hau da, lanbide edo ofizio zehatz bati atxekitako hitzik ez du topatuko irakurleak, azken batean ez baita lan etnografiko bat. Bestalde, gaztelaniatik jasotako hitz batzuk sartu ditugu, hizkeran sustraitu direlakoan. Hein batean, eguneroko hizketaldian erabiltzen diren hitzen bildumatxo bat da honakoa, erabiltzen diren hitz guztiak agertu ez arren. Bestalde, zenbait esapide, esamolde eta onomatopeia ere tartekatu ditut. Elkarrizketetan jasotako hainbat esaldi, esaera, espresio... bildu ditut, bitxikeria modura.

Orokorrean ez dut hitzaren esanahirik eman, bere testuingurua baizik. Dena dela, testuinguruarekin nahikoa ez dela iruditu zaidanean, itzulpena eman dut. Horrez gain, zenbait hitzetan ageri diren sinonimo eta aldaerak testuetatik hartutakoak dira.

 

A | B | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | S | T | TX | U | X | Z

Hiztegia

B

Baatzui: "...babia ta baatzuizopia goizen askotan e, udaran beintzat..."

 

Baba: 1."...ta bazkaiya izaten tzan ori, baba zopa, da babak..."; 2. baba ale.(sin.) kaka ale.: "... babaalen antzematen ziek, bai nabarmena dek, emena dek ola, etzekiat momentu ontan, bat dek ola luxekea"

 

Bae: "...bueno amen geo gertau dana kanpoko jendia dao asko... kanpoko jende orrek, oik, ezertxore bae torri sian, oik..."

 

Baezpare: "...laundu ingo yat eamaten"... da laundu dio eamaten, ta geo bueltaakon, esamentzion, e, euna kalen pasau ber ba! Gaben etxea, gaben etxea, "ik e diruk pañuelun lotu itzak, ondo! Iñok ertetzen baldin baik bota diruk eta ies eiñ e! Or jende txaarra zeok e! Ez asi kotra ta baezpare!..."

 

Badurrik: "...oetako iru bat artu, su eman da aen argikiñ gu kalea... bai bai badurrik..."

 

Barrara: "...Beasaiñ aldeti etorri, esan dayun, ta beti Anbotoa, orrutz sekula ez, beti ara... olako barrara bat..."

 

Barren: "...Deskarga barrenen, an bizi zan..."

 

Barrika: "...barrikatxo bat ardo..."

 

Barriñoi: (sin) subana. "...surtako autsakiñ eosi ittentzan... erropia zurittu o xamurtu itten tzon, zikiña xamurtu, len lejiaik nola etzaon, eta barriñoi aundik nola izaten tzian, jartze zendun surtako autsa botata, uya, sartu an erropa zuiya eta kal-kal-kal-irakitten eoten tzan..."

 

Basarri: (ald.) baserriya. "...Arane basarriya dao pixkaat autzaon, ortxe Ezkion..." / "...azkenen emen e basarrittako soota sartze zian..." / "... baserritarra alua dek, aldetzen da zeaitten..."

 

Basaurde: "...basaurde kontu asko zabillan, arrastok eztaki nun da, arrastok baaki zer da, ordun e, boga-boga zabillen..."

 

Basoik baso: "... Orbeozonea ni emendi ibillitta nao e dozenerdi bat urte gutxienez e ... or basoik baso e!..."

 

Bastoi: "...linterna, eskun bastoiya, antxe pasau zan..."

 

Bastar: (ald.) baztar. "...ba artairiña bakizu ezta? Artairiña... ba untzi baten jarri, eomaiya zan lenao, eomai bastarren eitte gindun..."

 

Bate bate: "... elizen ondokon bate bate ibillitta nao, bate bate, gutxi,..."

 

Bat o beste: "...baña kontu etaizak zela zeon ura illunabarren jun bear ara, antxe kilo bat o beste..."

 

Bata: "...ordun batak, euzkiya artzea juteko, oñ, garai ontan?, Jesus! Zenbat saltze genduzen!..."

 

Batu: "...aria re bai, dana batzeko..."

 

Beandu: "...nola etzan txofer da ibiltzen, beti zea, illunabarren da jun ber, beandu antzen..."

 

Bearko + (aditza): "...illundu baño lenao etxea, da bearko etorri!..."// "... ta zea, soon ai baldi baziñen, ganaukin ba geau in bertzendun da amabittakua errezau e! Da txapela kenduta! A karo latiñez errezau e! Bearko!..."

 

Beatz: "...amak beatzeko miña o, sartu son sea bat, esto, elorrantzea o..., zulau zon da, sartu zekon infezioa..."

 

Beiñ (ere): "...astoa sestokiñ ez al dezu beiñe ikusi astoa?"

 

Beiñi peiñ: "...espeantzia ematen tzon beiñi peiñ..."

 

Belarrik kakotuta ibili: "...an ume danak belarrik kakotuta, ixixilik!..."

 

Belarrixkiñeko: zaplastekoa

 

Belauniko: "...oian sartzeakon belauniko jarritta errosaioa errezau re beti itte zittun Joxemarik..."

 

Belaxe: "...ari lotu ta benga itxea, da belaxe dominatzen dia..."

 

Beltza: "...andra beltz bat zan, aen etxea jute zan e lanak eittea berrize, eta an jentei txiitok etaatzen da danen itte zon..." / "...neguba beltza izate a e!..."

 

Bentana: "...oñ e ala dae, ordun e bai etxen azpikaldea kuartotako bentanak..."

 

Beittu: "...beorrai tta ganauri beitze zitzakon leen e ze koadro zeukan, zabala zan o urriya zan..."

 

Beratu: "...an eukitzen tzittuen beratzen..."

 

Bere onea etorri: "... ez pentxau bee onea bela etorri zanik e! Lasai eoteko gezurra dala! Ta...

 

Berna: "...bai! Izoztu ezkeo, bai izotzak berna jo ezkio,..."

 

Beron (ein): "... beron in ber izaten tzan dana, oztu baño len,..."

 

Beotu: "... lenengo itza aber obrako permisoik daukian,da, ala asi uan beotzen,..."

 

Berri: "...biziizan tzian plaza zarren, da aizkenen ez dakit, geio enon aen berrik jakin..."

 

Berriketa: "...jute giñan da, an eoten tzan beti e karreteron bat eo berriketako..."

 

Bertaantxen geldittu: "...eziñ, entendittu re eziñ, ta ordun maixuukiñ e bertaantxen gelditze zea, maixuk ezin dizu naitta re ezin dizu eakutxi re! Etzekiñ maixuk eta!"

 

Bete: "...txaala itten do ase, bete txaala..."

 

Beti (e)re: "... ganaukin kontuz ibili ber da beti re e! Bazpare ganaua ganau da!

 

Beztu: "...artua sartze zan prasen gertuago, zeatio etzan ogiya bezela beztuta jartzen..."

 

Bialdu: "...geo txibatazoa jo mentzuen eta bialdu in tzittuen..."

 

Bideitxur: "...or e irikin da ibiltze zan da astookin da ibiltze zan bidia zan, bideitxurra zan..."

 

Bidekruz: "...dios! Jarri uan ortxe bidekruz baten, eo krixtonak esan, eo ixildu..."

 

Bikario: (sin) apaiza/fraillia. "...ta geo ostri gariya eo eztai zer, ura emango zioen bikarioi o... ala emango zioen!..."

 

Billau: "...danak uko in gendun, baño gero amak billau son ardie..."

 

Bintzat: (sin.) behinipein. "...gauza ori guren bintzat, ez uen usatu..."

 

Biñagre: "...biñagria ta ori ba... gaiña oliyo gordiñik eta, ba iruitze zakun ba, ni etzekiapa, etzala janari normala..."

 

Bittu: "...ta garai artan narru bitzen eta bueno! Txatarrerok eta...!"

 

Biurri: "...olako biurri batzu zian oso txarrak... oso abarka txarrak sian ankaakogero aek..."

 

Biurrikeri: "...nik anai saarragok nola sien, biurrikerik ittenekin..."

 

Bixki: "...nik umen pañalañ garbittu, eta bi bixki nola zian, izebak ume bati, tta ni bestei..."

 

Bizar: "...iltzen tzan, ta garbittu, erre, garbittu baño leen erre, lenengo bizarrak erre..."

 

Bizi izan: "...geo beintzat plaza zarrea bizizatea etorri zian..."

 

Bizio: "...nola espetakulo txarra ematen ai zan, aizkeneako aber ze ein zeikioken kentzeko bizio ori..."

 

Boga boga ibili: "... basaude kontu asko zabillen, arrastok eztakinun da, arrastok baakizer da, ordun e boga boga zebillen,..."

 

Bolara: "...guk ez kendun ezerre ikusi, baña etorri zan ola aize bolara bat oso berua eta esan tzon Anastasiok: "etxea jun ba ñau!"..."

 

Bota: "...zeatio puztuta igual dao, zu eskua botatzen dezu ta txulau itten da fffssss..." / (aariya) bota: "...pixkat egualdia mejoatzen asi arte eitte zuen aarik e geotxio bota..."

 

Burla: "...aunditxook txikitxooi beti pixkaat, burla pixkaat eta baiizateepa..."

 

Buru: "...beak pentxauko zola ze ein tzon, aek bere buruz, beak ez liokela emango..."

 

Burura etorri: "... Bueno ba, i, ba len esan deuna, Euxebio ik burura etortze bazaik bakarren bat eo, bota..."

 

Burruka: "... asi men ittuan aek jo ta fuego burrukan..."

 

Buzkantza: "...ba isite zan ba gaonetan bakallaoa ta tomatia ta ardimatzuk iltze zian, aekiñ buzkantzak itte zian o gixauba o ola..."

 

Buztan: "...emen nik e aittuta daukat e, aarik geo zeatzeko, buztana euki ezkeo, geo traban eukitzen do au, buztana..." / "... buztana emen ganauk zea izite o, elbik kentzeko..."